01.11.24

Allerzielen. // Nu Fredric Jameson er niet meer is, blijft Roberto Schwarz (1938) over als de (laatste?) grote marxistische criticus van deze tijd. Doordat hij zo sterk verbonden is gebleven aan het (betrekkelijk) insulaire Brazilië, is hij nooit doorgedrongen tot de hallen van de westerse universiteiten, hoewel hij net als Jameson een nauwe relatie had met New Left Review. Hij werd geboren in Oostenrijk en zijn familie vluchtte eind jaren dertig voor de nazis naar Zuid-Amerika. Schwarz heeft daar een bijzondere band met de Duitse literatuur en filosofie aan overgehouden, die hij toepaste op zijn nieuwe thuisland Brazilië. Ook het befaamde, transdisciplinaire Marxseminar aan de universiteit van São Paolo, dat begin jaren zestig, vlak voor de coup van 1964 en ook voordat Althusser doorbrak met de structuralistische Marx, op fundamentele wijze nadacht over de herkomst van de sociale structuur van Brazilië is een belangrijke invloed. Het resulteerde onder meer in een studie over Machado de Assis, de grootste Braziliaanse schrijver van de negentiende eeuw, volgens sommigen aller tijden: Een meester aan de periferie van het kapitalisme. Zulke studies worden niet meer geschreven, maar het laat goed zien in welke traditie Schwarz staat, van boeken zoals Benjamin scheef over Baudelaire en Bakhtin over Rabelais, waar aan de hand van één auteur een heel tijdperk wordt samengebald. Onmogelijk tegenwoordig, gezien onze gefragmenteerde, uiteengevallen werelden met hun partiële connecties, en ook onwenselijk. Maar prikkelend blijft het wel. /// De leesgroep van T.V. en mij over Jameson heeft zich ontwikkeld tot een onderzoek naar de ‘peripheral Jameson’. Wat als je hem naast Caraïbische denkers legt, bijvoorbeeld, zoals Sylvia Wynter? /// Indonesische gerechten bereiden, want we gaan vanavond eten bij het Duits-Nederlandse stel C. en S. en zoon J. in Saint-Gilles.